Utrecht
Traiectum
Onder het huidige Domplein liggen de resten van het Romeinse fort Traiectum. Deze naam duidt op een doorwaadbare plaats in de rivier, een voorde: hier kon het water blijkbaar goed overgestoken worden. Zoals ook andere limesforten is het aangelegd in 40 door keizer Caligula of rond 47 door veldheer Corbulo. In het fort waren hulptroepen gelegerd. In de eerste fase waren de gebouwen van hout en mat het fort 88 bij 145 meter. Het latere stenen fort mat 125 bij 150 meter. Bij het fort lag een nederzetting voor burgers, onder andere bij de huidige Pieterskerk.
Net als de meeste andere forten is ook het castellum van Utrecht verwoest tijdens de Bataafse Opstand (69 na Chr.) en het werd enkele malen herbouwd. In tegenstelling tot diverse andere forten behield het fort in Utrecht echter duidelijk een militaire functie. Nog in de 4e eeuw kende het stenen fort namelijk een militaire bezetting. Ook in de daaropvolgende eeuw hebben er mensen gewoond. Onduidelijk is of dit soldaten of burgers waren. In de eeuwen erna bepaalden de contouren van het castellum de ontwikkeling van het middeleeuwse Utrecht. Stenen van het fort dienden ook als bouwmateriaal voor diverse middeleeuwse kerken.
Schat van het Domplein
Ondanks deze stenenroof zijn van het fort in Utrecht - als enige in West-Nederland - nog grote stukken opgaand muurwerk behouden. Een deel ervan is te bezoek in DOMunder. Daarnaast zijn in Utrecht enkele interessante vondsten gedaan, zoals de 'schat van het Domplein': een verzameling van 50 goudstukken, opgegraven in de vertrekken van een centurio. Blijkbaar heeft deze hoge officier de munten aan het begin van de Bataafse Opstand begraven en is hij nooit teruggekomen om zijn bezittingen op te halen.
Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes
Het fort maakt onderdeel uit van Unesco Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.
Wat is er te zien
- Muurresten van het fort zijn te zien in DOMunder (onder het Domplein en in de muziekschool aan de rand van het Domplein).
- De omtrek van het fort is gemarkeerd met een cortenstalen rand. Soms komt er ’s avonds licht en stoom uit.
- Op het Domplein staan informatiepanelen.