Voorburg

Forum Hadriani

In de Romeinse tijd heette Voorburg Forum Hadriani. Dit was na Nijmegen de tweede echte stad langs  de Limes in Nederland. Forum Hadriani is nauw verweven met de geschiedenis van de wetenschappelijke archeologie in Nederland. 

Tussen 1827 en 1834 deed Caspar Reuvens in wat nu Park Arentsburgh in Voorburg is een van de eerste wetenschappelijk gedocumenteerde opgravingen. Op dat moment was van Romeins Voorburg alleen bekend dat de naam in de Romeinse tijd Forum Hadriani was: het forum van keizer Hadrianus. Helaas kan 'forum' van alles betekenen en brachten Reuvens’ opgravingen op dit punt weinig duidelijkheid. Pas ruim een eeuw later, in de jaren '60 van de 20ste eeuw, begreep archeoloog Jules Bogaers dat het ging om een Romeinse stad, vergelijkbaar met Nijmegen, Tongeren (België) en Xanten (Duitsland).

Opgraving van Reuvens aan het begin van de 19e eeuw.

Romeinse stad

De eerste sporen van een Romeinse nederzetting in Park Arentsburgh dateren uit de tijd van keizer Domitianus (81-96 na Chr.). Deze keizer vormde het militaire district langs de Rijn om tot de Romeinse provincie Neder-Germanië. Voorburg werd toen de hoofdstad van het stamgebied van de Cananefaten. De naam Forum Hadriani is waarschijnlijk een erfenis van het bezoek van een andere keizer, Hadrianus, in 121/122 na Chr.

Uit opgravingen blijkt dat Voorburg een complete Romeinse stad was, ondanks dat er maar 1000 mensen woonden. De stad werd aangelegd volgens een schaakbordpatroon. Er was een badhuis, er waren winkels en een stadsmuur met poorten. De haven van Voorburg, gelegen aan het Kanaal van Corbulo, is opgegraven in 2008. De stad lijkt tot ongeveer 275 na Chr. te hebben bestaan. Op dat moment verliet het Romeinse leger de Limes langs de Rijn.

Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes
De stad en de haven van Forum Hadriani zijn onderdeel van Unesco
Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.

Een moderne getekende impressie van Forum Hadriani, afgebeeld op een modern kunstwerk in Voorburg.

Wat is er te zien

  • In het Huygens Museum, locatie Notarishuis, zijn in de Romeinenzaal vondsten uit Forum Hadriani te zien.
  • In Park Arentsburgh staan informatiezuilen en kunstwerken (onder andere de reconstructie van een mijlpaal) die verwijzen naar Forum Hadriani onder de grond.
  • Met een wandeling langs de Vliet, van het centrum van Voorburg naar Park Arentsburgh, loop je een stukje langs wat vroeger het Kanaal van Corbulo was.
Houten wagenwiel gevonden in Forum Hadriani.