Herwen
Carvium aan de dam
De Bijland in Herwen, gemeente Zevenaar, is een van de spannendste limeslocaties van Nederland. Hier lag hoogstwaarschijnlijk een castellum, maar de resten daarvan liggen op de bodem van de huidige recreatieplas. Nog altijd ligt op de bodem een brede strook (bouw)puin waar de baggeraar niet doorheen komt. Aan de rand van Herwen zelf, 250 meter van de plas, zijn in 2018 de grachten van het fort gevonden.
Van het fort in de Bijland weten we de naam via archeologische bronnen. Op deze plek vonden archeologen namelijk een gedenksteen van de legionair Marcus Mallius die begraven is in Carvium ad molem, Carvium aan de dam. Vlak voor het begin van de jaartelling liet generaal Drusus deze dam aanleggen op de toenmalige splitsing van Rijn en Waal. Hij wilde hiermee meer water naar de Rijn laten stromen, zodat deze beter bevaarbaar werd. Marcus Mallius was afkomstig uit Genua en maakte deel uit van het Eerste Legioen. Hij stierf na 16 dienstjaren op 35-jarige leeftijd, en werd begraven in Carvium. Tacitus meldt dat Drusus de dam aanlegde en dat Julius Civilis, leider van de Bataafse Opstand, deze dam in het jaar 70 weer vernielde.
Romeinse altaren
Het lijkt in eerste instantie verwarrend dat Carvium aan de verkeerde kant van de Rijn ligt, op de rechteroever, maar de Waal en Rijn hebben hier in de loop der tijd flink gemeanderd. Nog twee eeuwen geleden lag de splitsing van Rijn en Waal een flink eind oostelijker en stroomde de Waal ten noorden van de huidige vindplaats. Nog altijd ligt hier een strang (dode rivierarm) met de naam 'Oude Waal'.
Noordoostelijk van De Bijland ligt de vindplaats Herwen Hemeling, waar in 2022 talloze Romeinse altaren zijn gevonden. Hier lag waarschijnlijk een groot Romeins heiligdom.
Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes
De grachten van het fort zijn onderdeel van Unesco Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.
Wat is er te zien
- In de recreatieplas De Bijland markeert het kunstwerk De Baadster het Romeinse verleden.
- Informatiepanelen bij de plas vertellen over het fort.
- In Herwen is op een dijk een replica van de grafsteen van Marcus Mallius geplaatst. De originele steen staat in het Valkhof Museum in Nijmegen.
- Het Liemers Museum in Zevenaar toont vondsten uit de omgeving en geeft aandacht aan het fort, de Drusus-dam en de recente vondsten bij Herwen Hemeling.
