Berg en Dal
Water en bouwmaterialen
De grote Romeinse plaats Nijmegen had zowel water als bouwmaterialen nodig. Bovendien waren er voor de forten langs de Limes ook bouwmateriaal en dakpannen nodig. In Berg en Dal tref je zowel een aquaduct als een Romeinse steenoven en pannenbakkerij aan, van groot belang voor de militaire infrastructuur langs de Limes.
Aquaduct
Om het water van natuurlijke bronnen in Berg en Dal naar het fort op de Hunerberg in Nijmegen te leiden, groeven Romeinse soldaten twee kunstmatige valleien, het Louisedal en het Kerstendal. Ook creëerden ze op verschillende plaatsen aarden dammen waar houten goten op rustten. Door die houten goten stroomde het water geleidelijk van Berg en Dal naar Nijmegen. De houten goten zijn vergaan, daar rest niets meer van. Maar de valleien en sommige aarden dammen zijn nog duidelijk zichtbaar in de bossen rond Berg en Dal. Delen van het aquaduct lopen ook over Nijmeegs grondgebied.
Dakpannen voor de Limes
Steenoven en pannenbakkerij
Om aan de enorme behoefte aan bakstenen, dakpannen en ook gebruiksaardewerk te voldoen, bouwden de Romeinse soldaten eind 1e eeuw grote ovens bij de Holdeurn. De soldaten kwamen van het Tiende Legioen van de nabijgelegen legioenplaats op de Hunerberg. Door de omvang van het complex en de grote hoeveelheden gebakken tegels en dakpannen staat de Holdeurn bekend als de eerste fabriek van Nederland. In anderhalve eeuw zijn hier miljoenen producten gemaakt. Archeologen vinden ze terug langs de hele Neder-Germaanse Limes, van Katwijk aan Zee tot voorbij Bonn in Duitsland.
Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes
Zowel de resten van het aquaduct als de steenoven en pannenbakkerij zijn onderdeel van Unesco Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.
Wat is er te zien
- In Museumpark Orientalis staat een paneel met informatie over het aquaduct, dat gedeeltelijk over het terrein van het museum loopt.
- Een uitzichtplatform biedt een kijkje in het Kerstendal, eveneens onderdeel van het aquaduct.
- Diverse wandelingen in dit gebied lopen langs of soms zelfs door de kunstmatige valleien.
- Met een wandeling georganiseerd door Het Gilde Nijmegen bezoek je zelfs stukken van het aquaduct die op privéterrein liggen.
- Op de kruising van de Broerdijk en de Hengstdalseweg staat de Neptunusring, een kunstwerk gewijd aan het aquaduct.
- Bij Wijnterras de Holdeurn staan informatiepanelen en is een vitrine met vondsten uit de pannenovens.
Bezoeklocaties in Berg en Dal
-
Wijnterras & Pannenbakkerij De Holdeurn
Wijnterras & Pannenbakkerij De Holdeurn
6571 BK Berg en Dal
