Valkenburg
Praetorium Agrippinae
Het Zuid-Hollandse Valkenburg, nu onderdeel van de gemeente Katwijk, kent maar liefst twee werelderfgoedlocaties: het Romeinse fort (castellum) in het centrum, waar hulptroepen waren gelegerd, en een vicus, een nederzetting voor burgers, bij De Woerd.
In de Romeinse tijd heette Valkenburg Praetorium Agrippinae. Het fort dat nu onder het Castellumplein en omgeving ligt, is gesticht in de winter van 39/40 na Chr., kort voordat keizer Caligula het Nederlandse kustgebied bezocht, als voorbereiding op een invasie van Britannia. Het fort was waarschijnlijk bedoeld als het keizerlijk hoofdkwartier, het praetorium. Het werd vernoemd naar Agrippina, de moeder van Caligula.
Na het keizerlijk bezoek bleef het fort in gebruik door een eenheid hulptroepen van het Romeinse leger. De drassige ondergrond zorgde ervoor dat de houten resten goed bewaard zijn gebleven. Zorgvuldig onderzoek door een van de grondleggers van de moderne Nederlandse archeologie, professor Van Giffen, heeft diverse bewonings- en verwoestingslagen aangetoond, zoals een brandlaag uit de Bataafse Opstand in het najaar van 69 na Chr.
Nieuwe ontdekkingen
Rondom het castellum van Valkenburg lagen begraafplaatsen, wegen en dorpjes voor burgers (vici). Een zo’n vicus lag op circa 1 km afstand, bij De Woerd. Gevonden houten palen en andere resten verwijzen naar huizen en kades langs de rivier. Net als het fort lag dit dorpje namelijk langs de toenmalige loop van de Rijn. Tussen het dorpje en de Rijn lag de limesweg. Verder bewijzen enkele graanpakhuizen en een kleinere militaire versterking dat Valkenburg tot in 4e eeuw belangrijk was voor de bevoorrading van het leger
Recent is in 2020 een groot Romeins legerkamp ontdekt op de plek van het oude vliegveld Valkenburg. Het onderzoek naar dit kamp levert nog steeds nieuwe verrassingen op. Waarschijnlijk was deze castra (plek waar een legioen gelegerd was) onderdeel uit van de voorbereiding van de invasie van Britannia door keizer Claudius.
Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes
Het castellum in het centrum van Valkenburg en de vicus met kaden en een deel van de limesweg op De Woerd zijn onderdelen van het Unesco Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.
Wat is er te zien
- Het Torenmuseum aan de Limes op het Castellumplein toont vondsten en vertelt het verhaal van de Romeinse aanwezigheid in Valkenburg.
- Andere vondsten zijn te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
- Rondom het Castellumplein staan informatieborden en zijn er diverse verwijzingen naar het Romeinse verleden.
- Ook op het Dorpsplein, waaronder de soldatenbarakken van het fort liggen, staan informatiepanelen.
- Vlakbij De Woerd is bij de bushalte langs de N206 een stukje van de limesweg zichtbaar gemaakt. Vitrines onder een nabijgelegen viaduct tonen vondsten.
