Ga naar inhoud
Over ons Partners

Limes | Grens van het Romeinse Rijk

Limes | Grens van het Romeinse Rijk
Schanskorven verbeelden de principia van Meinerswijk. Ze zijn omgeven door hoog water in de uiterwaarden.

MAAK KENNIS MET DE LIMES

Wist je dat de Limes, de grens van het Romeinse Rijk, dwars door Nederland loopt? Langs de Oude Rijn, Kromme Rijn, Rijn en Waal vind je 19 bijzondere archeologische plekken – van forten en tempels tot een aquaduct en een pannenbakkerij. Deze locaties, herkenbaar aan het UNESCO-logo achter de plaatsnaam op de kaart, vormen samen het UNESCO Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.

En dat is nog maar het begin. Overal langs deze oude grens vind je sporen van Romeinse activiteit: nederzettingen, tempels en vondsten die het verleden tot leven brengen. Ontdek via de kaart het grootste archeologische monument van Nederland – klik op een plaatsnaam en laat je meenemen naar verhalen, locaties en routes vol geschiedenis.

Zevenaar Wijk bij Duurstede 's-Hertogenbosch 's-Gravenhage Voorschoten Amsterdam Houten Amersfoort Gorinchem Rotterdam Apeldoorn Wijchen Hilversum Dordrecht Leidschendam Rijswijk Gouda Tiel M a a s W a a l L i n g e L e k O u d e R i j n V e c h t K r o m m e R i j n I J s s e l N e d e r r i j n Katwijk Valkenburg Leiden Voorburg Alphen aan den Rijn Zwammerdam Bodegraven Woerden Utrecht- Leidsche Rijn Utrecht Utrecht Rijswijk Rijswijk Maurik Maurik Arnhem Arnhem Duiven Elst Herwen Herwen Nijmegen Kanaal van Corbulo

Limes, Grens van het Romeinse Rijk

Unesco Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes in Nederland en Duitsland kent 44 locaties, waarvan een groot aantal forten. In Nederland liggen 19 van die locaties: forten, burgernederzettingen, wachttorens, een kanaal, een haven, een tempel, een aquaduct, ee

Katwijk

Net buiten de kust bij Katwijk liggen in zee waarschijnlijk de resten van een Romeins fort, bekend als de Brittenburg.

Meer over Katwijk

Valkenburg

Het Zuid-Hollandse Valkenburg, nu onderdeel van de gemeente Katwijk, kent maar liefst twee werelderfgoedlocaties: het Romeinse fort (castellum) in het centrum, waar hulptroepen waren gelegerd, en een vicus, een nederzetting voor burgers, bij De Woerd.

Meer over Valkenburg

Voorburg

In de Romeinse tijd heette Voorburg Forum Hadriani. Dit was na Nijmegen de tweede echte stad langs de Limes in Nederland. Forum Hadriani is nauw verweven met de geschiedenis van de wetenschappelijke archeologie in Nederland.

Meer over Voorburg
Een moderne getekende impressie van Forum Hadriani, afgebeeld op een modern kunstwerk in Voorburg.

Kanaal van Corbulo

Door de gemeenten Voorschoten en Leidschendam-Voorburg loopt de Vliet. Deze gegraven trekvaart uit de 17e eeuw volgt voor een deel de loop van een kanaal dat Romeinse soldaten rond het midden van de 1e eeuw groeven, het Kanaal van Corbulo.

Meer over Kanaal van Corbulo
Langs een groene oever met bomen stroomt het water van de Vliet.

Leiden

In de Leidse wijk Roomburg liggen de restanten van een Romeins fort (castellum), een dorp voor burgers (vicus), een haven en delen van de limesweg.

Meer over Leiden
Wachttoren van park Matilo met fietspad

Alphen aan den Rijn

In het stadscentrum van Alphen aan den Rijn zijn tussen 1998 en 2002 grote delen van een Romeins castellum opgegraven. Dit fort is ook bekend als Albaniana.

Meer over Alphen aan den Rijn
Bronzen maquette van het fort in Alphen aan den Rijn, met op de voorgrond een toegangspoort van het fort.

Zwammerdam

Het fort bij Zwammerdam staat bekend als Nigrum Pullum en werd gebouwd op de plaats waar het veenriviertje de Meije uitstroomt in de Oude Rijn.

Meer over Zwammerdam
Tekening van Zwammerdamschepen

Bodegraven

Van het fort in Bodegraven is een houten poortgebouw en een deel van de soldatenbarakken bekend. De vondst van tentharingen suggereert dat het fort is ontstaan als tentenkamp.

Meer over Bodegraven
Reconstructie houten fase van fort in Bodegraven

Woerden

In 1999 werd de precieze ligging van het fort Laur(i)um in Woerden achterhaald door de archeologen.

Meer over Woerden

Utrecht-Leidsche Rijn

Leidsche Rijn is een grote nieuwbouwlocatie binnen de gemeente Utrecht, maar koestert ook een paar zeer belangrijke Limes-vindplaatsen: een fort op de Hoge Woerd, wachttorens, een Romeinse weg, een badhuis, schepen en nog veel meer.

Meer over Utrecht-Leidsche Rijn

Utrecht

Onder het huidige Domplein liggen de resten van het Romeinse fort Traiectum. Deze naam duidt op een doorwaadbare plaats in de rivier, een voorde.

Meer over Utrecht

Bunnik

Vechten, het antieke Fectio, was een van de oudste forten aan de Limes, ontstaan rond het begin van onze jaartelling.

Meer over Bunnik
De randen van het fort in Vechten zijn zichtbaar vanuit de lucht, met op de achtergrond de A12.

Rijswijk

In de rivier tussen Wijk bij Duurstede en Rijswijk moet een fort hebben gelegen. Talloze vondsten van dakpannen, munten, aardewerk, mantelspelden en delen van helmen kwamen hier in de 20ste eeuw tijdens ontzandingswerkzaamheden tevoorschijn.

Meer over Rijswijk

Maurik

Tijdens zandwinning in een oude Rijnarm bij Maurik in 1972 zijn talloze Romeinse vondsten gedaan, vooral militaire voorwerpen en bouwmateriaal. Waarschijnlijk heeft hier dan ook het limesfort Mannaricium gelegen.

Meer over Maurik

Kesteren

Kesteren was in de Romeinse tijd volop activiteit. Een groot aantal Romeinse vondsten in de bebouwde kom van Kesteren wijst op militaire aanwezigheid.

Meer over Kesteren

Arnhem

In het Arnhemse stadsdeel Meinerswijk ligt het enige Gelderse limesfort waarvan de funderingen archeologisch zijn aangetoond. Het fort is waarschijnlijk aangelegd rond het jaar 15 na Chr.

Meer over Arnhem

Elst

Onder de Grote Kerk in Elst liggen de resten van een tempel, gebouwd rond 100 na Chr. Met een afmeting van 31 bij 23 meter was het een van de grootste tempels ten noorden van de Alpen.

Meer over Elst
Maquette van een vierkante tempel met zuilengalerij en rood pannendak.

Nijmegen

Nijmegen is met afstand de belangrijkste locatie van Romeins Nederland. Hier begon de Romeinse tijd van Nederland met de komst van twee legioenen in 19 voor Chr.

Meer over Nijmegen
Reconstructie Ulpia Noviomagus

Berg en Dal

In Berg en Dal tref je zowel een aquaduct als een Romeinse steenoven en pannenbakkerij aan, van groot belang voor de militaire infrastructuur langs de Limes.

Meer over Berg en Dal
Al in 1846 deed Leonhard Janssen op het terrein een opgraving. De oven zag hij abusievelijk aan voor een vloerverwarming.

Duiven

Dankzij baggervondsten er een fort in de Loowaard bekend. Het fort is waarschijnlijk in het tweede kwart van de 1e eeuw gebouwd, mogelijk rond 40/41 na Chr.

Meer over Duiven
Een uitkijktoren in de vorm van een min of meer ronde fibula met uitstulpingen aan vier kanten kijkt uit over de Loowaard, met water op de achtergrond.

Herwen

De Bijland in Herwen, gemeente Zevenaar, is een van de spannendste limeslocaties van Nederland. Hier lag hoogstwaarschijnlijk een castellum, maar de resten daarvan liggen op de bodem van de huidige recreatieplas.

Meer over Herwen
Op het strand van een recreatieplas staat een korten stalen beeld van een vrouw, met een hand voor de borst en met gekrulde haren.

ER IS ALTIJD WAT TE DOEN

BELEEF DE LIMES - Een reis langs de grens van het Romeinse Rijk

NIEUWS

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.